Saturday, January 22, 2011

Bidang Seni Kraf - Batik

BATIK

Sejarah

Batik merupakan satu bidang kraftangan yang unggul di Malaysia. Sejak abad ke 15 Masihi lagi manusia telah menemui kaedah pembuatan batik secara tradisional. Pada masa dahulu, masyarakat Melayu menggunakan ubi kentang sebagai alat pengecap tetapi kini kain batik telah diusahakan dengan menggunakan alat-alat moden. Batik mula diperkenalkan di negara kita khususnya di negeri Kelantan sejak tahun 1910 lagi. Batik berasal dari Indonesia dan terbit dari perkataan Jawa 'tik' yang bermaksud menitik atau menulis titik-titik. Ambatik pula bermaksud melukis, menulis, mewarna atau menitik. Di alam Melayu, sejenis batik yang dipanggil Batik Pelangi telah diperkenalkan sejak tahun 1770-an lagi. Di Malaysia kebanyakan kilang perusahaan batik banyak terdapat di Kelantan dan Terengganu.

Motif

Motif adalah corak-corak hiasan yang digunakan dalam proses melukis atau menerap batik. Bentuk-bentuk motif batik dihasilkan dalam dua bentuk utama iaitu Motif Organik dan Motif Geometrik. Motif Organik berunsurkan alam semulajadi seperti awan larat, tumbuh-tumbuhan, bunga-bungaan, dan haiwan.

http://malaysiana.pnm.my/04/images04/Rupabentuk%20kain%20sarung.gif

Rupabentuk Kain Batik Sarung

Contoh Motif Organik.

http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifMotif Ayam
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifMotif Bunga Buluh

http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifMotif Bunga Kerak Nasi
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifMotif Bunga Kotak Bercampur
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifMotif Bunga Orkid
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifMotif Bunga Raya
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifMotif Daun Sireh

http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifMotif Geometrik
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifMotif Pucuk Rebung
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifMotif Rama-rama
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifMotif Siput

http://malaysiana.pnm.my/04/images04/Batik%20-%20motif%20ayam.gif
Motif Ayam

Contoh Motif Geometrik.

http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifMotif Pucuk Rebung
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifMotif Bunga Kotak Bercampur

http://malaysiana.pnm.my/04/images04/Batik%20-%20motif%20Bunga%20buluh.gif
Motif Bunga Buluh

http://malaysiana.pnm.my/04/images04/batik-motif%20bunga%20raya.gif
Motif Bunga Raya

http://malaysiana.pnm.my/04/images04/Batik%20-%20motif%20siput.gif
Motif Siput

http://malaysiana.pnm.my/04/images04/batik%20-%20motif%20pucuk%20rebung.gif
Motif Pucuk Rebung




Corak

Corak kain batik bermaksud bagaimana motif-motif yang dipilih dicorakkan di atas kain batik tersebut.

Antara corak-corak yang sering digunakan.

http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifCorak Berdiri
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifCorak Jalur
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifCorak Melintang
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifCorak Menyeluruh
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifCorak Menyerong
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifCorak Tompok-tompok
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifCorak Ulangan Batu-bata
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifCorak Ulangan/Selang seli

http://malaysiana.pnm.my/04/images04/blok%20penerap%20batik.jpg


Blok penerap batik

Proses Membuat

Alatan yang biasanya digunakan untuk membuat batik.

http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifBlok penerap
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifCampuran lilin
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifKain
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifPencelup
http://malaysiana.pnm.my/04/canting.gifSebuah Meja

Kain benang kapas berwarna putih merupakan yang sesuai untuk membuat batik. Selepas diterap dengan lilin pertama, ia akan dicelup dengan warna yang gelap sedikit. Setelah itu, ia akan diterap untuk kali kedua dan kemudian dicelup dengan warna yang lebih gelap. Proses ini akan diteruskan hingga habis. Kain ini akan direbus dalam air yang mengandungi soda. Apabila direbus, warna-warna yang berlainan akan kelihatan. Kain batik ini kemudiannya akan dijemur hingga kering. Kain-kain batik yang sudah kering, akan digosok, dilipat dan dibungkus untuk dipasarkan.

Penjenisan Kain Batik

Batik terbahagi kepada tiga jenis.

Batik Blok

Kain putih akan diterapkan dengan corak batik yang menggunakan blok corak. Blok corak diperbuat daripada kayu atau logam. Proses ini dilakukan berulang-ulang dengan mengikut susunan yang tertentu sehinggalah selesai. Di mana blok itu telah dicelupkan terlebih dahulu ke dalam pewarna sebelum ditekapkan di atas kain tersebut.

http://malaysiana.pnm.my/04/Seni%20Halus/Batik/batik_cop1.jpghttp://malaysiana.pnm.my/04/Seni%20Halus/Batik/batik_cop2.jpg
Proses menerap kain menggunakan blok corak

Batik Conteng

Alat canting digunakan bagi melakar corak batik dengan lilin panas di atas kain putih. Setelah kerja-kerja melakar selesai, proses mewarna mengikut kesesuaian corak dilakukan dengan menggunakan berus cat, dimana bahagian-bahagian yang terkena lilin itu tidak akan meninggalkan kesan warna apabila proses mematikan warna di lakukan. Lilin akan cair dan tanggal menjadikan bahagian-bahagian ini berwarna putih sebagai benteng.

http://malaysiana.pnm.my/04/Seni%20Halus/Batik/batik_canting1.jpghttp://malaysiana.pnm.my/04/Seni%20Halus/Batik/batik_canting2.jpg
Proses mencanting kain

Batik Skrin

Batik skrin ini tidak kurang hebatnya jika dibandingkan dengan batik blok dan conteng. Hanya kaedah melakar corak dan cara menerapkan warna sahaja yang berbeza. Corak batik dibentuk di atas skrin yang diperbuat daripada kain polyster yang berpengidang. Skrin dilekapkan di atas kain putih, proses pewarnaan dengan melalukan warna di atas corak tadi dengan menggunakan sekuji. Cara begini akan diulang beberapa kali dengan corak yang berlainan untuk mendapatkan corak batik yang lengkap. Ini disebabkan satu skrin untuk satu warna sahaja.

Penggunaan

Penduduk di negara kita menggunakan batik secara meluas. Batik digunakan untuk membuat baju, kain sarung atau batik lepas. Sebagai contoh, pakaian seragam pramugari kapal terbang MAS dibuat daripada batik. Batik juga digunakan dalam majlis-majlis formal dan majlis keramaian. Selain dibuat pakaian, batik juga digunakan sebagai hiasan seperti alas meja, cadar, sarung kusyen, tudung kepala, alas televisyen dan lain-lain lagi. Batik boleh dibeli dengan harga yang murah dan berpatutan. Batik begitu digemari pelancong-pelancong asing kerana coraknya yang menarik dan unik. Ia sering dijadikan buah tangan untuk dibawa pulang ke negara masing-masing.

No comments:

Post a Comment